Rene Ahşap: Oyuncaklar sadeleşince oyunlar derinleşir

René Ahşap’ın kurucusu Selda Bayraktar, Montessori, Waldorf ve Reggio Emilia gibi çeşitli alternatif eğitim kurumlarında Görsel Sanatlar öğretmeni olarak çalışıyor. Çalıştığı kurumlarda yapılandırılmamış oyuncaklar ile çocuğun hayal dünyasını beslerken, oyun ile öğrenmenin etkilerini gözlemleme fırsatı olduğunu söyleyen Bayraktar, sanat ile pedagojiyi birleştirdi ve tahmin edileceği üzere ismini René Magritte’ten alan René Ahşap’ı kurdu. Estetik ve çocukların hayal kurabilecekleri boşluklara sahip René’yi ve ahşap oyuncakların çocukların hayatındaki yerini Bayraktar ile konuştuk.

René’nin hikâyesini paylaşır mısınız?

René, 2018 yılında çocuklara sanatı oyunla anlatma ve sevdirme fikri ile ortaya çıktı. René Ahşap, ismini ve ilkelerini sürrealist ressam René Magritte’den alıyor. Her oyuncak kendine özgü görme biçimleri barındırır. Oyuncakların tamamlanmamış yüz ve gövdeleri, yeni algı biçimlerinin keşfi üzerine gizemlerle doludur. Böylece çocukların hayal gücünün gelişmesi için sınırsız ortamlar hazırlar. René Ahşap bebekler sadelik ilkesine dayanır ve çocuklar üzerinde olumsuz duygular uyandıracak fazlalıkları taşımazlar. Oyuncaklar -sadeleşince oyunlar derinleşir. Çocuk, eline aldığı bebeği zihnindeki ifadelerle bütünleştirip yeniden yorumlar. Farklı duygu durumları yaratarak ya da tespit ederek geleneksel görme biçimlerini deforme eder. Düşsel, sezgisel yetileri sanat ve oyun yoluyla desteklenir. René Magritte tespiti ile sadece, “Bu sadece bir bebek değildir.”

“Oyuncaklar çocuklara ‘Nasıl bir dünya’ sunduğumuzun bilgisini de verir” diyorsunuz. Oyuncakların çocukların dünyasındaki yerini anlatır mısınız?

Oyun ve onun aracı oyuncak, çocuğun hayatının önemli bir kısmını oluşturur; kişilik ve yeteneklerini geliştirmesine fırsat yaratarak onu erişkin dünyaya hazırlar.Çocuk oyun sayesinde öğrenir. Çocuğun oyuna yaklaşımı son derece bireysel yoldan olur; kendi benzersiz ve ruhsal-tinsel biçimleniş ve konumları, içinde yaşadıkları dünyada edindikleri kendi biricik deneyimleri üzerinden oyuna dönüşür. Her bir çocuğun önüne konan oyuncak, onun erişkin olduğunda yazgısını nasıl ele alıp işleyeceği hakkında bir resim sunar bizlere.

René oyuncaklarının üretim sürecinden ve kullandığınız malzemelerinden bahseder misiniz?

Her bir oyuncak, küçük bir marangoz atölyesinde elektrikli bir torna tezgâhında dikkatlice elle üretiliyor, ardından zımparalanıyor. Çocukların doğal gelişimini desteklemesi açısından temel malzeme olarak sürdürülebilir masif ahşap belirlenmiştir. Böylece doğal doku ve akademik altyapı birleşerek, çocuk ve oyuncak arasında güçlü ve doğru bir kanaldan bağ kurulması hedeflenmiştir. Her bir oyuncak toksik olmayan su bazlı malzemelerle elle boyanmaktadır.

İlham aldığınız şeyler neler? Oyuncaklarda hangi karakterlere rastlıyoruz?

İlhamı doğadan, çocuklardan ve sanattan alıyoruz. Oyuncaklar; ressamlar, kitap kahramanları, mimarlar ve farklı kültürel özelliklere sahip karakterlerden (Kızılderili, Eskimo, Afrikalı vb.) oluşuyor.

Sipariş üzerine çalışıyor musunuz? Şimdiye kadar aldığınız en ilginç sipariş neydi?

Bir yıl öncesinde alıyorduk. Yoğunluk dolayısıyla artık alamıyoruz. En ilginç sipariş, evlenme teklifi için dizleri yere çökmüş erkek figürü istenmesi oldu. Buna ek olarak, futbol takım kadrosu da istenen en ilginç siparişlerden biriydi.

Çocukların en sevdiği kitap kahramanlarını görüyoruz. Bu kahramanları neye göre seçiyorsunuz?

Çocuk kitaplarında önceliğimiz “yetişkine de hitap edebilmesidir”. Nitelikli bir çocuk kitabı, yetişkinlerin duygu ve düşünce sistemlerine girerek onların geçmiş deneyimlerini sorgulamalarını sağlar. Seçilen kitaplarla neden-sonuç ilişkisi, problem çözme becerisi, empati yeteneği de dahil olmak üzere birçok önemli becerinin gelişimi sağlanır. Kitaplarda öğretme kaygısı yoktur. Her biri resim dili ve yazı dili bakımından sanatsaldır.

René oyuncakları, sanatla iç içe. Siz bu noktada çocuklara oyuncaklar üzerinden sanatı da sevdiriyorsunuz diyebilir miyiz?

Çocuklar kendileri için özenle hazırlanmış her şeye karşı büyük ilgi ve sevgiyle yaklaşır. Sanat başlı başına besleyen, öğreten ve sorgulayan bir platform. Oyun da tıpkı sanat gibi özgürleştirir bambaşka dünyalara götürür; hayal gücü, yaratıcılık becerileri başta olmak üzere pek çok farklı gelişim alanını destekler.

Ahşap oyuncağın bir başka ruhu var, sizin de dediğiniz gibi. Hem doğaya saygı hem de oyuncakların nesilden nesile geçmesi durumu çok önemli. Siz ne düşünüyorsunuz?

Ahşap oyuncağın dokusunu hissetmek, elinde tutmak, değer verdiğimiz ahşap oyuncağın kaynağına, yani ağaca, doğaya değer vermemizi sağlar. Her şeyin bir kaynağının, dönüşümünün olduğunu çocuğa aktarmak için bir araçtır. Ahşap oyuncaklar her yaş grubuna hitap eder. Nesilden nesile geçer. Plastiklerin geri dönüşümü hem çok zor hem de plastik oyuncaklar çoğu zaman kırılır ya da zarar görülüp atılır. Ahşap oyuncaklar ise eskidikçe değer kazanır.